Izvor: Nataša Gospić i Dragan Bogojević „Kako uhvatiti korak sa digitalnom Evropom“, Časopis Izazovi Evropskih integracija, broj 2011/13, strane 67-86, ISBN: 1820-9459, Službeni Glasnik, Beograd, mart 2011.
Tržište elektronskih komunikacija u Srbiji karakteriše mešavina lokalnih i međunarodnih učesnika i može se analizirati iz dve perspektive: tehnološke i ekonomske. Kada se govori o tehnologijama, Srbija je slična sa zemljama EU i tehnološki razvoj infrastrukture je u nivou sa evropskim prosekom. Kada se govori o prihodima, situacija se veoma razlikuje. To je posledica niske kupovne moći krajnjih korisnika i ta činjenica stavlja Srbiju u grupu tipične zemlje u razvoju.
Glavni učesnici na tržištu Srbije su sadašnji dominantni fiksni i mobilni operator „Telekom Srbija“, kablovski operator SBB koji je prva strana investicija u sektoru e-komunikacija (2002.), međunarodni operator Telenor koji je ušao na tržište kao najveći kupac (1.54 milijardi € u 2006. godini za kombinovanu 2G/3G licencu i preuzimajući infrastrukturu i korisničku bazu bivšeg operatora Mobi 063), i VIP Mobile koji je ušao na tržište kao najveća green-field investicija u sektoru (platio je 320 miliona € za kombinovanu 2G/3G licencu 2006. godine).
Pre analize osnovnih pokazatelja razvijenosti elektronskih komunikacija u zemljama EU-27 i Srbije, data su dva pokazatelja koja označavaju odnos GDP-a po stanovniku na paritetu kupovne moći (PPP Purchasing Power Parities) i učešće tržišta elektronskih komunikacija u odnosu na GDP. Indeks GDP/cap na paritetu kupovne moći za Srbiju, izražen u odnosu na EU-27 koji predstavlja maksimalnu vrednost od 100, iznosi 36, što ukazuje da je nivo značajno ispod proseka EU-27, odnosno oko 1/3. Sa druge strane, tržište elektronskih komunikacija u Srbiji iznosi 5% društvenog proizvoda, dok je kod zemalja EU-27 oko 3%. Osnovne sličnosti i razlike u elektronskim komunikacijama Srbije u odnosu na prosek EU, prikazane su u Tabeli.
Tabela: Karakteristike e-komunikacija: EU-27 i Srbija (2009. godina)
EU-27 (Evropa) | Srbija | |
GDP/cap na paritetu kupovne moći PPP [%] (2008) | 100 | 36 |
e-komunikacije / GDP [%] | 3 | 5 |
Penetracija fiksne telefonije [%] | 40 | 42.16 |
Penetracija mobilne telefonija [%] | 122 | 132 |
fiksni BB [%] | 24.8 | 8 |
mobilni BB [%] | 6.1 | 1.3 |
standardna mesečna pretplata fiksna telefonija u € | 15 | 4.32 |
BB mesečna pretplata u €/PPP za 2 Mb/s | 30.95 | 47.44 |
% korišćenja Interneta žene | 57 | 34 |
muškarci | 64 | 43 |
% korišćenje računara žene | 66 | 47 |
muškarci | 71 | 55 |
Regulatorni okvir | 2010 | 2003, delimično 2009 |
Širokopojasni cilj (1): |
Do 2013: Osnovni BB pristup za sve (pokrivenost 100% EU građana) |
Do 2012: 20% penetracije ili 1,200,000 stanovnika sa širokopojasnim pristupom Osnova: 23% domaćinstava ima BB u 2009. godini |
Širokopojasni cilj (2): |
Brzi BB pristup do 2020: BB pokrivenost od 30 Mb/s ili više za 100% EU stanovnika; Osnova: U januaru 2010 23% BB pretplatnika je imalo najmanje 10 Mb/s |
100 Mb do svakog korisnika |
Širokopojasni cilj (3): | Ultra brzi BB do 2020: 50% evropskih domaćinstava će imati pretplatu na brzine preko 100 Mb/s | nije definisan |
Javne investicije | Više od 200 milijardi € |
Javne investicije nisu definisane; opredeljenje za liberalizaciju; promovisanje pravnog uređenja oblasti u skladu sa EU standardima |
Investiranje u ruralne oblasti | na nacionalnim i regionalnom nivou | deklarativno |
Kod sagledavanja broja korisnika (penetracija) fiksne telefonije i mobilne telefonije EU-27 i Srbije dolazi se na prvi pogled do neobičnih rezultata, jer penetracija Srbije u fiksnoj i mobilnoj telefoniji (42% i 132%) premašuje EU-27 prosečni nivo (40% i 122%). U fiksnoj telefoniji razlozi su jeftinija mesečna pretplata i lokalni impulsi u Srbiji. U mobilnoj telefoniji i Srbija i Hrvatska a posebno Crna Gora imaju veći broj pretplatnika od EU-27 proseka, što se tumači činjenicom da postoji znatan broj korisnika koji imaju više od jedne nacionalne SIM kartice radi korišćenja povoljnijih tarifa i/ili imaju i kartice koje koriste prilikom boravka u susednim zemljama. U svim ovim slučajevima prosečan mesečni izdatak kod pre-paid pretplatnika je nekoliko puta manji nego u EU.
Zaostajanje Srbije u širokopojasnom Internet pristupu je evidentno. Fiksni BB Internet pristup u Srbiji ima 8% korisnika što je tri puta manje nego u EU-27 (24.8%), a mobilni BB ima 1.3% korisnika što je skoro pet puta manje nego u EU-27 (6.1%). Sem neizgrađenosti širokopojasne infrastrukture, jedan od razloga zaostajanja je sigurno i činjenica da je, na primer mesečna pretplata za BB Internet pristup brzine 2 Mbps u ponudi nacionalnog fiksnog operatora, izražena u € na paritetu kupovne moći( uključujući i PDV) u Srbiji skuplja za oko 50% u poređenju sa EU-27 prosečnom ponudom .
Podaci o procentu pojedinaca koji regularno koriste računare pokazuju da je Srbija ispod EU proseka, ali, u detaljnijem sagledavanju, iznad proseka pojedinih zemalja u regionu – uključujući EU članice Rumuniju Bugarsku i Grčku. Slična je situacija i sa pojedincima koji regularno koriste Internet, Srbija je ispod EU-27 proseka ali na nivou vrednosti koje imaju Rumunija, Bugarska i Grčka.